وکیل دعوای کیفری وکالت, وکیل حقوقی, وکیل کیفری, #مشاوره حقوقی, وکالت امور کیفری, دعاوی کیفری, پرونده های حقوقی, مشاور حقوقی، مدافع حق #پارسیان و #وکیل دعاوی
ازدواج، یکی از مقدس‌ترین پیمان‌های زندگی بشر است که زن و مرد را به‌اشتراک‌گذاری زندگی و ساختن آشیانه‌ای گرم در کنار یکدیگر متعهد می‌کند، اما در گذر زمان، ممکن است بنا به دلایل مختلف، این پیوند به جدایی و طلاق منجر شود. در چنین شرایطی، قانون برای حفظ حقوق زن و حمایت از او در قبال سال‌هایی که صرف زندگی مشترک و انجام وظایف زناشویی کرده، تدابیری اندیشیده است.
یکی از حقوق مهمی که در قانون ایران به‌منظور دفاع از حقوق زنان در نظر گرفته شده، حق نحله و اجرت المثل است. این دو حق در شرایطی خاص به زن تعلق می‌گیرند و از جمله حقوق مالی زن در زمان طلاق به شمار می‌‌آیند.
آگاهی از نحله و اجرت المثل، شرایط تعلق و نحوه دریافت آن‌ها از حقوق اساسی زنان است که می‌تواند در حفظ و استیفای حقوقشان در زندگی مشترک و پس از آن، نقشی تعیین‌کننده داشته باشد. متأسفانه بسیاری از زنان از این حقوق آگاهی ندارند یا در صورت آگاهی نمی‌دانند چگونه باید برای دریافت آن‌ها اقدام کنند. این عدم آگاهی ممکن است منجر به تضییع حقوق این افراد و بروز مشکلات و چالش‌هایی در زندگی آینده آن‌ها شود.
در ادامه این مقاله با تفاوت‌های حق نحله و اجرت المثل و نحوه دریافت هر کدام از آن‌ها آشنا خواهید شد.
حق نحله و اجرت المثل: مفاهیم اساسی
نحله و اجرت المثل هر دو از حقوق مالی زن در زمان طلاق هستند، اما ماهیت و شرایط متفاوتی دارند. نحله به معنای بخشش و هدیه‌ای است که شوهر به همسر خود در زمان طلاق به جهت صبر و گذشت او در طول زندگی مشترک و تحمل سختی‌ها و مشکلات زندگی زناشویی، پرداخت می‌کند. در مقابل اجرت المثل به معنای مزد یا دستمزد المثل کارهایی است که زن در طول زندگی مشترک برای شوهر و خانواده انجام داده است، اما از نظر شرعی و قانونی به آن‌ها اجرتی تعلق نگرفته است.
حق نحله چیست؟
نحله در لغت به معنای بخشش و هدیه است، اما در اصطلاح حقوقی به مالی گفته می‌شود که به‌موجب حکم دادگاه خانواده در زمان طلاق و در شرایطی خاص توسط مرد به زوجه پرداخت می‌شود و جنبه جبرانی دارد و در قبال سال‌ها زندگی مشترکی که سپری شده به زن تعلق می‌گیرد.
نحله در فقه اسلامی به‌عنوان بخششی که مرد به همسرش در زمان طلاق می‌دهد، مطرح شده است. برخی از فقها معتقد هستند که نحله واجب نفسی بوده و مرد موظف است در هر شرایطی آن را به همسرش بپردازد.
اما در قانون مدنی ایران، نحله به‌عنوان حقی که در شرایط خاص به زن تعلق می‌گیرد، شناخته می‌شود پس نحله حقوقی است، نه تکلیف به این معنی که مرد موظف به پرداخت نحله نیست، اما اگر دادگاه آن را به نفع زن تشخیص دهد، مرد ملزم به پرداخت آن خواهد بود.
اجرت المثل چیست؟
اجرت المثل ایام زوجیت مفهومی حقوقی است که در قانون مدنی ایران به آن پرداخته شده است. این مفهوم در واقع به معنای ارزش عرفی و متعارف زندگی مشترک زناشویی در طول مدتی است که به منظور جبران زحمتاتی که زن در طول زندگی مضشترک متحمل شده به وی تعلق می‌گیرد.
اجرت المثل به معنای اجرت المثل کار انجام شده است. در اصطلاح حقوقی، به زنی که در طول زندگی مشترک کارهایی را انجام داده که شرعاً به عهده او نبوده و قصد تبرع هم نداشته است، اجرت المثل تعلق می‌گیرد. شرط اصلی تعلق‌گرفتن اجرت المثل، انجام کارهایی است که شرعاً به عهده زن نبوده است.
مبنای فقهی اجرت المثل، اصل عدالت است. طبق عرف و شریعت اسلام، هر کس در قبال کاری که انجام می‌دهد، مستحق دریافت مزد است.
تفاوت اجرت المثل با نحله
اجرت المثل با نحله تفاوت دارد. نحله و اجرت المثل دو حق مالی مستقل از یکدیگر هستند که هر کدام در زمان طلاق و در شرایطی خاص به زن تعلق می‌گیرند. نحله، بخششی است که به دلیل زحمات زن در طول زندگی مشترک به او تعلق می‌گیرد درحالی‌که اجرت المثل، مزد کارهایی است که زن در منزل شوهر انجام داده است.
حق نحله و اجرت المثل در شرایط تعلق، مبنای تعلق و نحوه مطالبه با هم تفاوت دارند. نحله تنها در صورتی به زن تعلق می‌گیرد که طلاق به درخواست شوهر باشد، اما اجرت المثل چه در زمانی که طلاق به درخواست زوج باشد و چه در زمانی که زوجه تقاضای طلاق داشته باشد به زن تعلق خواهد گرفت.
نحله بر اساس مبنای عادلانه و با توجه به وضعیت مالی زوج، مدت زندگی مشترک، سن، شغل، تحصیلات، تعداد فرزندان و سایر عوامل تعیین خواهد شد در مقابل اجرت المثل بر اساس عرف و نظر کارشناس و با توجه به نوع کارها، مدت انجام کار، مکان انجام کار، مهارت و تخصص زوجه و سایر عوامل تعیین می‌شود.
قوانین و مقررات مربوط به حق نحله و اجرت المثل
نحله و اجرت المثل دو حق مالی مستقل هستند که در شرایط و زمان طلاق به زن تعلق خواهند گرفت. در این بخش به بررسی قوانین و مقررات مربوط به این دو حق می‌پردازیم.
طبق ماده 58 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391 با توجه به سنوات زندگی مشترک و نوع کارهایی که زوجه در خانه شوهر انجام داده و وسع مالی زوج، دادگاه مبلغی را از باب بخشش (نحله) برای زوجه تعیین می‌کند که شوهر ملزم به پرداخت آن خواهد بود. البته تعلق گرفتن نحله به زن در صورتی امکان‌پذیر است که طلاق به درخواست مرد باشد.
طبق آنچه در قانون تدوین شده میزان نحله توسط دادگاه با توجه به شرایط زندگی مشترک، وضع مالی زوجین، مدت‌زمان زندگی مشترک، سن زن، تعداد فرزندان و سایر عوامل مؤثر، تعیین می‌شود. برای دریافت نحله، زن باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و دادخواست خود مبنی بر تقاضای دریافت نحله را به دادگاه تقدیم کند.
طبق آنچه در ماده 336 قانون مدنی کشور تدوین شده برای انجام کارهایی که شرعا به عهده زن نبوده و زوجه به دستور زوج و برای رفع نیازهای زندگی مشترک انجام داده باشد، مستحق دریافت اجرت المثل خواهد بود.
میزان اجرت المثل توسط دادگاه و متناسب با نوع کار انجام شده، میزان مهارت و تخصص زن، محل زندگی، هزینه زندگی و سایر عوامل مؤثر تعیین می‌گردد. برای دریافت اجرت المثل، زن باید به دادگاه خانواده مراجعه و دادخواست خود مبنی بر دریافت اجرت المثل را تقدیم دادگاه کند.
دریافت حق نحله
همان‌طور که در ابتدا نیز به آن اشاره کردیم، نحله از جمله حقوق زن در زندگی مشترک است که در صورت وجود شرایطی خاص در هنگام طلاق به وی تعلق خواهد گرفت و زوج موظف به پرداخت آن است.
شرایط دریافت حق نحله
- طلاق به درخواست مرد:
اگر زن بدون دلیل موجه و قانع‌کننده تقاضای طلاق کند، مستحق دریافت نحله نخواهد بود. درصورتی‌که طلاق به درخواست زن نباشد، اما مرد به دلیل ناشزه بودن زن یا عدم تمکین زن به طلاق رضایت دهد، زن مستحق نحله خواهد بود. در طلاق توافقی نحله به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر آن که در توافقنامه زوجین صراحتاً به پرداخت نحله اشاره شده باشد.
- مهریه عندالمطالبه کم باشد:
اگر مهریه زوجه عندالمطالبه باشد و مبلغ آن نسبت به شان و منزلت زوجه و وضعیت زندگی مشترک آن‌ها ناچیز باشد، نحله به او تعلق خواهد گرفت.
- تمکین زن در طول زندگی مشترک:
یکی دیگر از شروط تعلق‌گرفتن نحله به زن، تمکین کامل او از شوهر است. زن باید در طول زندگی مشترک، وظایف زناشویی خود را به نحو مطلوب انجام داده باشد. تمکین زن شامل اطاعت از شوهر در امور معقول و مشروع، سکونت در منزل شوهر، عدم خروج از منزل بدون اجازه شوهر و حفظ عفت و پاک‌دامنی است.
- اثبات تمکین:
اثبات تمکین زن بر عهده خود زن است. زن می‌تواند از طریق شهادت شهود، اقرار کتبی یا شفاهی شوهر، گواهی معتمدین محل و سایر ادله اثباتی تمکین خود را به اثبات برساند.
- حجران یا جنون نداشتن زن:
درصورتی‌که زن در زمان طلاق محجور یا مجنون باشد، مستحق دریافت نحله نخواهد بود. حجر به معنای عدم توانایی تصرف در اموال و حقوق به دلیل نابالغ بودن، سفیه بودن یا غیررشید بودن است.
نحوه محاسبه حق نحله
میزان نحله توسط دادگاه و بر اساس شرایط زندگی مشترک، وضع مالی زوجین، مدت‌زمان زندگی مشترک، سن زن، تعداد فرزندان و سایر عوامل مؤثر تعیین می‌شود.
عوامل مؤثر در تعیین میزان نحله
- مدت‌زمان زندگی مشترک: هر چقدر مدت‌زمان زندگی مشترک بیشتر باشد، نحله تعلق‌گرفته به زن نیز بیشتر خواهد بود.
- سن زن: هر چقدر سن زن بیشتر باشد، نحله تعلق‌گرفته به زن نیز بیشتر خواهد بود.
- تعداد فرزندان: وجود فرزند یا فرزندان در زندگی مشترک در تعیین میزان نحله تأثیرگذار خواهد بود.
- وضع مالی زوج: هر چقدر وضع مالی زوج بهتر باشد، نحله تعلق‌گرفته به زن نیز بیشتر خواهد بود.
- شرایط زندگی مشترک: درنظرگرفتن عواملی مانند سطح تحصیلات، شغل، و مهارت‌های زن و مرد، وضعیت مسکن و سایر شرایط زندگی مشترک، می‌تواند در تعیین میزان نحله مؤثر باشد.
روش محاسبه نحله
میزان نحله را دادگاه و با تشخیص قاضی تعیین می‌کند و هیچ فرمول یا قاعده ثابتی برای محاسبه آن وجود ندارد، اما مقام قضایی می‌تواند برای تعیین میزان نحله از روش‌های مختلفی استفاده کند که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استفاده از نظرات کارشناسان: دادگاه برای تعیین ارزش کارهایی که زن در منزل انجام داده است از نظرات کارشناسان مربوطه استفاده می‌کند.
- مقایسه با مهریه: در برخی موارد دادگاه با درنظرگرفتن میزان مهریه، نحله را تعیین خواهد کرد.
- استفاده از عرف و عادت: در برخی موارد دادگاه با توجه به عرف و عادت محل زندگی زوجین، میزان نحله را تعیین می‌کند.
دریافت اجرت المثل
در اصطلاح حقوقی، اجرت المثل به مبلغی گفته می‌شود که زن در قبال کارهایی که در منزل شوهر انجام داده است می‌تواند طلب کند. برای دریافت اجرت المثل زن می‌تواند به دادگاه خانواده مراجعه کند و دادخواست مطالبه اجرت المثل را تقدیم دادگاه کند.
اجرت المثل یکی از قوانین حمایتی جمهوری اسلامی ایران از زنان است که در جهت جبران زحمات و تلاش‌های زنان در منزل شوهر و حمایت از آن‌ها در زمان طلاق تدوین شده است.
شرایط دریافت اجرت المثل
- انجام کار بدون وجود اجرت: زن باید کارهایی را در منزل شوهر انجام داده باشد که بدون اجرت و به‌قصد تبرع بوده‌اند.
- تمکین زن در طول زندگی مشترک: زن باید در طول زندگی مشترک، وظایف زناشویی خود را به نحو مطلوب انجام داده باشد.
- ثابت‌کردن انجام کار توسط زن: زن باید بتواند انجام کار و ارزش آن را در مراجع قانونی به اثبات برساند.
- عسروحرج زوجه: اگر زوجه در زندگی با زوج خود در عسروحرج باشد و به همین دلیل تقاضای طلاق کند می‌تواند علاوه بر مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت را نیز از زوج مطالبه نماید.
مدارک و شواهد لازم برای اثبات اجرت المثل
- شهادت شهود: زن از شهادت شهود برای اثبات این که کارهایی را در منزل شوهر انجام داده است در دادگاه استفاده کند.
- فیش‌های حقوقی: اگر زن برای انجام کارهایی در منزل شوهر، مزد دریافت کرده باشد می‌تواند فیش‌های حقوقی را به‌عنوان مدرک به دادگاه ارائه کند.
- سایر مستندات: هر گونه مدرک و سندی که نشان‌دهنده انجام کار توسط زن و ارزش آن باشد می‌تواند در اثبات اجرت المثل به او کمک کند.
نحوه محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت
نحوه محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت به عوامل مختلفی از جمله شأن و منزلت زوجه، وضعیت مالی زوج، نوع زندگی مشترک و مدت‌زمان تمکین زوج بستگی دارد. به‌طورکلی رایج‌ترین روش‌های محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت که در دادگاه قابل‌استناد هستند عبارت‌اند از:
نظر کارشناس: در این روش یک کارشناس رسمی دادگستری با توجه به عواملی مانند نوع کار، مهارت و تخصص زن، محل زندگی و هزینه زندگی اجرت المثل ایام زوجیت را تعیین می‌کند.
مقایسه با زندگی مشابه: در این روش اجرت المثل ایام زوجیت با توجه به سطح زندگی زوجه در صورت تمکین زوج، تعیین خواهد شد.
ملاک‌های قانونی: در برخی موارد قانون برای محاسبه اجرت المثل ایام زوجیت ملاک‌های مشخصی را تعیین کرده است. برای مثال دادگاه در تعیین اجرت المثل ایام زوجیت باید به وضع مالی زوج و زوجه، طرز زندگی آن‌ها و مدتی که تمکین صورت نگرفته است، توجه کند.
در چه شرایطی زن مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نیست؟
- عدم اثبات تمکین:
درصورتی‌که زن تمکین زوج را نکند؛ یعنی از انجام وظایف زناشویی خودداری نماید، مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. تمکین به معنای اطاعت زن از اوامر شوهر در امور مربوط به زندگی زناشویی است.
- ترک زندگی مشترک بدون دلیل:
اگر زن بدون دلیل موجه زندگی مشترک را ترک کرده باشد در طول مدتی که از همسرش جدا زندگی می‌کند، مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. ترک زندگی مشترک بدون دلیل موجه طبق قانون به‌عنوان ناشزه بودن زن شناخته می‌شود و آثار حقوقی خاص خود را به دنبال دارد.
- اثبات قصد تبرع:
اگر مرد ثابت کند کارهایی که زن در طول زندگی مشترک انجام داده است به‌قصد تبرع و بدون چشمداشت به دریافت مزد بوده است، زن مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. اثبات قصد تبرع بر عهده زوج است و می‌تواند از طریق شهادت شهود، اقرار زوجه یا سایر ادله اثباتی انجام شود.
- طلاق به درخواست زن:
درصورتی‌که طلاق به درخواست زن باشد به‌طورکلی مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. البته در برخی موارد استثنایی مانند طلاق به دلیل عسروحرج زن، ممکن است دادگاه به تعلق‌گرفتن نحله یا اجرت المثل به نفع زن رأی دهد.
- اثبات عدم انجام کار:
اگر زن نتواند ثابت کند که کارهایی را که مدعی دریافت مزد برای آن‌ها است، انجام داده مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. اثبات انجام کار بر عهده زوجه است و می‌تواند از طریق شهادت شهود، گواهی شهود و سایر ادله اثباتی انجام شود.
- عدم وجود رابطه زوجیت:
اگر رابطه زوجیت به طور صحیح و قانونی ثبت نشده باشد، زن مستحق دریافت نحله یا اجرت المثل نخواهد بود. برای اثبات رابطه زوجیت ارائه سند ازدواج معتبر به دادگاه لازم است.
تماس با وکلا و مشاورین حقوقی موسسه حقوقی حقستان
برای دریافت مشاوره رایگان با مؤسسه حقوقی حقستان بر روی دکمه ی مشاوره رایگان کلیک کنید یا فرم درخواست مشاوره را پر کنید.
اهمیت مشاوره حقوقی در موارد حق نحله و اجرت المثل
حق نحله و اجرت المثل دو مفهوم مهم در حقوق خانواده هستند که در زمان طلاق به زن تعلق خواهند گرفت. با توجه به پیچیدگی‌های حقوقی این دو موضوع و ظرافت‌های قانونی که وجود دارند، مشاوره با وکیل متخصص در این زمینه قبل از طلاق از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.
به همین منظور در راستای افزایش سطح آگاهی و احقاق کامل حقوق شما، مؤسسه حقوقی حقستان با بهره‌مندی از وکلای مجرب و متخصص در امور خانواده، آماده ارائه مشاوره حقوقی دقیق و تخصصی به شما در خصوص حق نحله و اجرت المثل است.
مؤسسه حقوقی حقستان با در اختیار داشتن وکلای خانواده مجرب و متخصص، متعهد می‌شود که در همه مراحل رسیدگی به پرونده‌های مربوط به حق نحله و اجرت المثل در کنار شما باشد و با ارائه مشاوره حقوقی دقیق و تخصصی، شما را در احقاق حقوقتان یاری رساند.
خدمات وکلای طلاق و وکیل خانواده مؤسسه حقستان در زمینه حق نحله و اجرت المثل شامل موارد زیر می‌شود:
- مشاوره حقوقی در خصوص حق نحله و اجرت المثل.
- بررسی شرایط پرونده و تطبیق آن با قوانین موجود.
- تهیه و تنظیم دادخواست، لایحه دفاعیه و سایر مستندات حقوقی.
- ارائه بهترین استراتژی حقوقی برای احقاق حقوق موکل.
- حضور در جلسات دادگاه و دفاع از حقوق موکل.
- پیگیری پرونده تا حصول نتیجه.
در آخر…
ازدواج، یکی از ارکان بنیادین خانواده و سنگ بنای جامعه بشری است. در این پیوند مقدس زن و مرد هر دو حقوق و تعهداتی نسبت به یکدیگر دارند که در قانون و شرع مقدس اسلام به آن‌ها اشاره شده است.
دو حق مالی مهم برای زن در زمان طلاق، نحله و اجرت المثل است. آگاهی از این حقوق و شرایط دریافت آن‌ها نه‌تنها برای خانمهایی که در شرف طلاق هستند؛ بلکه برای هر زنی که قصد ازدواج دارد، ضروری است.
در این مقاله به بررسی قوانین و مقررات مربوط به نحله و اجرت المثل، شرایط تعلق و نحوه دریافت هر کدام، تفاوت‌های اساسی بین این دو حق، و نقش آن‌ها در حمایت از زنان پرداختیم. این مطلب صرفاً به‌منظور افزایش آگاهی شما نگارش شده است و توصیه می‌کنیم قبل از طلاق و به‌منظور حفاظت از حقوقتان حتماً با وکیل خانواده مشورت کنید.
نوشته بررسی تفاوت‌های حق نحله و اجرت المثل و نحوه دریافت هر کدام اولین بار در موسسه حقوقی مدافع حق پارسیان (حق ستان). پدیدار شد.